Dürümlü PKK’nın defterini dürer mi?

PKK, 12 Mayıs gecesi Dürümlü’de 16 ton patlayıcı yüklü kamyonu infilak ettirerek 16 köylüyü taammüden katletti. Köylülerden 13’ü, geride yakınlarının DNA testi için bulabildiÄŸi doku parçalarından baÅŸka bir ÅŸey bırakmamacasına adeta buharlaÅŸtı. 13 kiÅŸiden geriye sadece toplam 60 kg doku kalmıştı. 13 köylünün “boÅŸ tabutları” yan yana kazılan 13 mezara defnedildi.  Dürümlü Köyü’ndeki katliamın, PKK eylemselliÄŸi açısından ÅŸaşırtıcı olmadığını, örgütün sabıka dosyasına gözünü kapatmamış herkes bilir. Zira PKK’nın bugüne kadar yaptığı katliamlar saymakla bitmez. Bunların en trajik olanlarını içeren mini bir listeyi Cengiz AlÄŸan 21.05.2016 tarihinde Serbestiyet’te yayınlanan “Dürümlü’de HDP’ye Oy Veren Yerel Ä°ÅŸbirlikçiler” baÅŸlıklı yazısında sıralamıştı.

Bu ölüm sessizliğini tanırım

Örgüte müzahir partilerin, insan hakları derneklerinin, sendikaların, odaların, aydın(!)ların bu katliam karşısındaki dezenformatik tutumu ve ölüm sessizliÄŸi de tıpkı PKK’nın katliamı kadar ÅŸaşırtıcı deÄŸil. Mesela Ä°HD’nin bu konuda tek kelime etmemesi alışılmadık bir durum deÄŸil. Tutarsızlık hiç deÄŸil. PKK sever yapıların örgütün terör eylemleri karşısındaki onaylayıcı tutumu bilakis dünden bugüne bir tutarlılık arz ediyor. Esas tutarsızlık Dürümlü katliamı karşısında örgüte karşı açık bir tavır alarak köylülerin yanında yer almaları olurdu.

PKK ve sivil(!) örgütleri için insan hakları söylemi de diÄŸer birçok mevzu gibi bildik istismar alanlarından biri. Hangi olayın öne çıkarılıp neyin görmezden gelineceÄŸi bu yapılar açısından tanımlıdır. Bir olay, propagandaya hizmet ettiÄŸi oranda önemlidir. Bu baÄŸlamda, Berkin Elvan’ı, Silvan’da gerçekten de ekmek almaya giden ve PKK’nın bombasıyla paramparça olan Fırat Simpil’den daha deÄŸerli kılan araçsallaÅŸtırılabilirliÄŸidir. Diyarbakır’da DAEÅž bombasıyla ölen sivilleri, Ankara’da PKK bombası ile ölen sivillerden, Ceylan Önkol’u Yasin Börü’den, Roboski’yi Dürümlü’den deÄŸerli kılan da aynı ÅŸey. Ä°nsaniyetin siyasal pragmatizme kurban edildiÄŸi bir atmosferden erdemin neÅŸet etmesini beklemek saflık deÄŸil de nedir?

Ahmet Kaya ne diyordu ÅŸarkısında; “Diyarbakır ortasında vurulmuÅŸ uzanırım / Ben bu kurÅŸun sesini nerde olsa tanırım.” Evet, biz bu kurÅŸun sesini, bu ölüm sessizliÄŸini, bu sessizlik suikastini, bu yalan mekanizmasını, bu çifte standardı da nerde olsa tanırız.

Örgütün bir yılda ölümüne neden olduÄŸu beÅŸ binden fazla taraftarı, yerle bir olmasına sebebiyet verdiÄŸi ÅŸehirler, devletin 90’lardaki zorunlu göçünü aratmayan büyük göç dalgası, sivillere yönelik katliamlar, heba edilen çözüm süreci ve bütün bunların sonunda örgüt adına teselli kabilinden bile hiçbir kazanımın elde edilememesi, bilakis özyönetim hayalinin özkatliam kâbusuna dönüşmesi, buna karşılık bütün bu süreçleri örgütün politikası doÄŸrultusunda kabullenen HDP ve sivil yapıların örgüte biatı Kürtlerde örgüte karşı bir tepki birikimini ifade ediyor.” Bu ağır tablo, ayrışmayı getirecek bir kitlesel tepkiyi doÄŸurur mu?” sorusu bugün cevabı en çok aranan soruların başında geliyor. Özelikle Dürümlü katliamından sonra bu soru daha fazla gündeme gelmeye baÅŸladı.

Sonun başlangıcı mı?

Dürümlü üzerinden yapılan kimi değerlendirmeler bu katliamın zaten çukur siyasetiyle kitlesini kaybeden(!) örgütün sonunun başlangıcı olduğu yönünde. Bu yaklaşım, örgütün çukur siyasetiyle kitlesini kaybettiği şeklindeki gayrı istatistiksel bir ön kabule dayanıyor. Oysa bu konuda ciddi hiçbir araştırma yapılmış değil. Acaba temenniler gerçeklerin önüne mi geçiyor?

Çukur siyasetinin bölge halkını ciddi bir şekilde rahatsız ettiği ve hiçbir şekilde onaylanmadığı açık. Ancak bu durum tek başına örgütün tabanını kaybetmesi için yeterli midir?

Örgütün geniş tabanı açısından çukur siyaseti ciddi bir hata olarak görülüyor. Sur, Cizre, Silopi halkı gibi çukur siyasetinin doğrudan mağduru olan belli bir kesim örgütten uzaklaşmış durumda. Ama aynı şeyi, doğrudan mağduriyeti yaşamayan geniş kesimler için söylemek zor. Aynı şekilde Dürümlü katliamı da tıpkı diğer katliamlar gibi örgütten kitlesel kopuşlara neden olmayacak. Peki, örgütün üst üste bu kadar büyük hatalar yapmasına ve en büyük zararı Kürtlere vermesine rağmen beklenen büyük kopuş neden yaşanmıyor?

Bu sorunun cevabını bulmak için iki unsuru iyi tanımak gerekiyor; birisi örgütün yapısını, ikincisi de travmatik Kürt sosyolojisini.

Travmatik Kürt sosyolojisi

Gürbüz Özaltınlı, “Kürt Sorununda Åžiddeti AÅŸmak İçin...” baÅŸlıklı yazısında “PKK nedir?” sorusuna ÅŸu cevabı veriyor: “PKK, terörü temel alan siyasal bir örgüttür ve aynı zamanda sosyolojik bir gerçektir. Sıradan siyasi taleplerin çok daha derinine inen bir varoluÅŸ duygusuna yaslanmaktan; derin toplumsal baÄŸlardan söz ediyoruz. Karşımızda bir siyasi partiden de terör örgütünden de fazlası var.”

PKK, elbette yıllardır uygulayageldiği tedhiş yöntemleri itibariyle bir terör örgütüdür. Bunun yanında PKK, devletin ayrımcılığından beslenen, giderek uluslaşan ve ulusal taleplerde bulunan bir sosyal tabana sahip. Bu tabanın desteği, örgütün ideolojik ya da silahlı yapısının benimsenmesinden öte devletin ayrımcı ve haksız uygulamalarından kaynaklanıyor.

UluslaÅŸmayı da besleyen bu derin motivasyon, kitleye, inancıyla çatışmasına raÄŸmen örgütün kurucu ideolojisini önemsiz gösteriyor ve örgütün salt bir yanlış söyleme veya fiile indirgenmesini de engelliyor. Bu kitlenin gözünde örgütün sosyalistliÄŸi, aşırı laikçi tutumu, din karşıtlığı görmezden gelinebilecek bir ayrıntı. LGBTÄ° meselesi ve diÄŸer ideolojik çeliÅŸkiler de öyle. GeniÅŸ dindar kesimleri, imamları, mollaları, ÅŸeyhleri kapsayan bir kitlesellik, tabanla tavan arasındaki ideolojik çeliÅŸkiyi görünmez kılan bir unsura dönüşmüş durumda. 

Öte yandan 1999’dan itibaren PKK içinde üç ayrı aidiyet noktası oluÅŸtu; Ä°mralı, Kandil, siyasi parti. Bu üçayaklı aidiyet, örgütün yanlış politikalarından kaynaklanan tepkinin dağıtılmasını ve aidiyetin bir ÅŸekilde sürmesini mümkün kılıyor. Mesela PKK’nın Dürümlü katliamıyla ilgili açıklamasındaki “iÅŸbirlikçilik” vurguları, açılan o büyük çukuru örtmeye yetmediÄŸinde bu kez HDP devreye girip örgütü özür dilemeye davet ediyor.  Bu durum tabandaki rahatsızlığı, ayrışmaya dönüşmeden yumuÅŸatarak ortadan kaldırıyor.

Çift yönlü baskı

Uzun süren kirli savaÅŸ Kürtlerin kolektif bilincinde yarılmalara, çatlamalara yol açtı. Kirli savaÅŸ, faili meçhuller, kara propaganda, göç, toplumsal altüst oluÅŸlar, çift yönlü baskı ve korku atmosferi, “kırk katır mı kırk satır mı” ikileminde kalan bir sosyoloji üretti. Bunu iyi kullanan taraf ise örgüt oldu.

Travmatik süreçler, Kürt toplumsal yapısını disorganize ederek üzerinde operasyon yapılabilecek kıvama getirdi. Böylece Kürtlerin gerçekliÄŸine paralel sanal bir gerçeklik, bir simülasyon oluÅŸturulabildi. Simüle edilen bu dünyanın kavramları gerçek dünyanınkinden farklı. Olaylar bu dünyaya hakikatinden soyutlanarak yansıyor. Tıpkı Orwell’ın 1984’ünde olduÄŸu gibi, tek kanaldan yayılan enformasyon, o toplum için, içinde var olunan inÅŸa edici bir tarih edimine dönüşüyor.

Bu kötücül tabloya karşın, özgürlük adına teröre, şiddete, ölüme esir edilen Kürtler bu oyunu bozacak olan sosyal potansiyeli de barındırıyor. Yalanlarla, kara propagandayla, şiddetle örtülen ve bastırılan gerçekler elbet bu kesif karanlıktan bir yarık bularak aydınlığa kavuşacak, simüle edilen gerçeklik dünyası elbette yeniden gerçekliğine ulaşacak ve mahsusa mahkum edilen zihinler makuliyetini bulacaktır. Bütün mesele bunun daha fazla kan akmadan gerçekleşmesidir.

Ancak unutmamak gerekir ki Kürt toplumsal aklını makuliyetten uzaklaştırarak mahsusun operasyonel ellerine bırakan süreç uzun ve trajikti. İnşa edici bir evrimsel süreçten bahsediyoruz. Bu süreç Kürt toplumsal hafızasında öyle derin izler bıraktı ki o izlerin silinmesi için daha etkili merhemlere ve yine uzun bir sürece ihtiyaç var. Örgütün yalanlarının, kan içiciliğinin ve ölü seviciliğinin Kürt toplumsal aklında tebarüz etmesi için örgütün yeni katliamlar yapmasından medet ummak yerine restorasyon süreci için bir kurmay akıl inşa etmek gerekmektedir. Bunu kavrayamayan bir aklın Kürtleri yeniden kazanmayı başarması mümkün değil.

Halk bu eli geri çevirmez

Örgüt bugün hala kitlesini büyük oranda muhafaza ediyor, militan bulmakta zorlanmıyor, siyasal söylemini ve propaganda gücünü sürdürüyor, uluslararası destek alamaya devam ediyor. Şimdi tekrar düşünelim, PKK gerçekten yolun sonuna mı geldi? Aslında örgütten büyük kopuşun maddi ve psikolojik koşulları oluşmuş görünüyor ama bu durum sadece bir imkânı ima ediyor.

Bugüne kadar defalarca görüldüğü üzere, örgüte karşı askeri baÅŸarı Kürt sosyolojisini derinden etkilemeye yetmiyor. Dolayısıyla PKK’yı yok etmek, örgüte destek veren Kürtleri kazanmayı beraberinde getirmez. Ä°kisi farklı ÅŸeylerdir ve farklı süreçler izlemeyi gerektirir.

Aynı ÅŸekilde örgütün yanlış politikaları da örgütün tabanını bir anda kopuÅŸa götürmez. O nedenle topyekûn bir ayrışma salt örgütün yanlışlarıyla mümkün deÄŸil; devletin de bu süreçte yanlışlar yapmadan, doÄŸru bir siyaset izlemesi gerekiyor. 

Dürümlü katliamı, örgütün gerçek yüzünü örgüt tabanına anlatabilmek için bir imkân olarak görülebilir. Ancak yukarıda saydığımız nedenlerden dolayı Dürümlü’nün bir milada dönüşmesi mümkün görünmüyor. Örgütün çukur siyaseti ve Dürümlü katliamı, devletin doÄŸrularıyla birleÅŸirse ancak Kürt kolektif bilincinde makes bulabilir. Bu da bugün hala eksikliÄŸi açıkça görülen bir kurmay aklın tesisi ile mümkün.

Serdar Bülent Yılmaz